همه‌ی شرکت‌های (ICANN) که شرکت‌های بزرگ و اصلی ثبت‌کننده نام دامنه‌ها می باشند، یک directory شامل اطلاعات کسانی که صاحب دامنه می باشند را نگهداری و بروز رسانی می‌کنند. اگر میخواهید بدانید که مالک یک دامنه کیست باید به سراغ whois بروید. در این مقاله به شما می گوییم هویز چیست و چه کاربردی دارد؟
سایت whois چیست؟
Whois که ترکیب دو کلمه who و is است، یک پروتکل کوئری و پاسخ است که عموما برای کوئری زدن به دیتابیس‌ها استفاده می شود. این دیتابیس‌ها اطلاعات ثبت نام کاربران و منابع موجود در اینترنت مثل دامنه و IP و غیره را شامل می‌شوند. این پروتکل اطلاعات موجود در دیتابیس‌ها را به فرمتی که قابل فهم برای انسان باشد ذخیره و ارایه می‌کند. همچنین whois یک ابزار کامندلاین در سیستم‌های یونیکسی (مثل لینوکس) هم هست که امکان کوئری پروتکل هویز را می‌دهد.
همانطور که گفتیم (ICANN) اطلاعات کسانی که صاحب دامنه می باشند را نگهداری و بروز رسانی می‌کنند. این whois database شامل نام، آدرس، آدرس ایمیل و تلفن صاحبان دامین‌ها می باشد. این دیتابیس برای هر کسی که به اینترنت متصل شود قابل دسترسی است. این کار سبب می‌شود تا صاحبان دامنه بتوانند با مدرک قطعی مالکیت خود را اثبات کنند و همچنین مردم جهت خرید دوباره و ثبت دامنه از روی اطلاعات این شخص می‌توانند با او تماس برقرار کنند. همچنین این database صاحب اصلی دامنه را به صورت قطعی و رسمی قابل تشخیص و شناسایی می کند.
از سوی دیگر در اختیار قرار دادن اطلاعات به همه‌ی مردم سبب ایجاد مزاحمت‌هایی از جمله برداشتن email ها توسط spammer ها و تلفن‌ها برای صاحبان دامنه‌ها می شود. البته بعضی از شرکت‌های ثبت‌کننده سرویسی ارائه می‌دهند تا اطلاعات شما محفوظ بماند و در whois نمایش داده نشود (البته ممکن است بابت این سرویس مقداری هزینه دریافت کنند).
تاریخچه whois
الیزابت فینلر (Elizabeth Feinler) و تیم او اولین دایرکتوری هویز دامین را در اوایل سال ۱۹۷۰ ایجاد نمودند. فینلر در مرکز اطلاعات شبکه استنفرد یک سرور راه اندازی کرد که به عنوان دایرکتوری عمل می‌کرد و می‌توانست اطلاعات مربوط به افراد و اجزا اینترنت را دریافت نماید. او به همراه تیمش دامنه‌ها را ایجاد کردند و به پیشنهاد فینلر دامنه‌ها بر اساس آدرس کامپیوترهای آنها دسته بندی شدند.
هوئیز در دهه ۱۹۸۰ استاندارد سازی شد و برای مشاهده اطلاعات دامنه‌ها، افراد و دیگر منابع موجود در اینترنت مورد استفاده قرار گرفت. از آنجاییکه تمام امور ثبتی توسط یک سازمان انجام می‌شد یک سرور مرکزی واحد برای انجام کوئری های هویز دامنه راه اندازی شد. این باعث سادگی روند دریافت اطلاعات شده بود.
سرویس هویز
وب سایت‌هایی هستند در اینترنت جهت استفاده عموم که اجازه می‌دهند با کمک آنها از دیتابیس‌های پیش گفته کوئری نمود و اطلاعات هویز دامنه‌ها و IP ها را بدست آورد. این وب سایت‌ها که ابزار هویز را به ما ارایه می‌کنند در واقع ارایه دهنده سرویس whois محسوب شده و اجازه می دهند که هویز گرفتن از منابع مورد نظر را در قالب یک سرویس whois دریافت نماییم.
سایت whois
سایت‌های که خدمات whois یا همان هویز دامین را به مشتریان ارایه می‌کنند را سایت whois می‌گویند و هر سایتی که با جستجو در آن امکان دریافت اطلاعات دامنه و IP را داشته باشید یک سایت هویز است.
نحوه گرفتن whois دامنه
برای گرفتن هویز دامنه خود ابتدا باید وارد وب سایتی شوید که سرویس Whois ارایه می‌کند.
بعد از بارگذاری صفحه‌ی جستجو دامنه آدرس دامنه مورد نظر خود را در فیلد مشخص شده تایپ نمایید.
در صفحه‌ی جدیدی که برای شما بارگذاری می‌شود اطلاعات whois دامنه به نمایش گذاشته خواهد شد
در نظر داشته باشید برای دامنه‌های ایرانی (.ir ، .co.ir و غیره) هم می‌توانید از ابزار جستجو دامنه ایران هاست استفاده نمایید. در صورت تمایل شما می‌توانید از مرجع اصلی ثبت دامنه ایرانی نیز whois دامنه‌ها را دریافت نمایید.
کاربرد هویز چیست؟
عموما ما از هوییز دامنه استفاده می‌کنیم تا بتوانیم اطلاعات دامنه را از ابزارهای whois مثل جستجو دامنه ایران هاست دریافت نماییم. علت هم این است که ما می‌‌خواهیم بدانیم دامنه ثبت شده یا خیر و اگر ثبت شده مالک دامنه چه شخصی است، در چه شرکتی دامنه ثبت شده و تاریخ ثبت و انقضای دامنه چه زمانی است.
برای نمونه به اطلاعات هویز دامنه google.com توجه نمایید:
وب سایت‌های whois علاوه بر اطلاعاتی که در بالا اشاره شد به ما کد وضعیت دامنه (Domain Satus) را هم می‌دهند که در ادامه مقاله به بیشتر می‌پردازیم.
شرح انواع وضعیت دامنه
وضعیت دامنه یا Domain Status به ما اعلام می‌کند که دامنه در چه موقعیتی است. به صورت کلی دو دسته کد وضعیت دامنه وجود دارد:
- کدهای وضعیت سرور
- کدهای وضعیت مشتری
این کدها توسط شرکت‌های ثبت کننده اصلی دامنه مثل Verisign (مرجع اصلی دامنه‌های com و net) گذاشته می‌شوند و موارد کلی در خصوص دامنه را شامل می‌شوند.
whois چه اطلاعاتی را نشان می دهد؟
رکوردهای whois اطلاعات شخص دارنده‌ی دامنه مانند نام و اطلاعات تماس او و همچنین نام و اطلاعات شرکت ثبت کننده دامنه، تاریخ ثبت دامنه و تاریخ انقضا را نشان می دهد.
کدهای وضعیت سرور در هویز دامنه
– کد وضعیت OK
این وضعیت به این معنی است که همه چیز OK است و مشکلی در عملکرد دامنه وجود ندارد، دامنه فعال بوده به همین علت با دیگر کدها قابل ذکر شدن به همراه یکدیگر نیستند.
– redemption Period
این وضعیت به بازه زمانی اشاره می‌کند که دامنه منقضی شده و در دسترس نیست اما هنوز قابل تمدید توسط مالک دامنه است. معمولا این بازه زمانی ۳۰ روزه بوده و پس از آن وارد وضعیت pending Delete می‌شود.
– pending Delete
دامنه‌های عمومی همانند .com ، .net و غیره ۵ روز زمان می‌برند تا حذف شده و مجددا برای ثبت آزاد شوند. این وضعیت به ما اعلام می‌کند دامنه وارد مراحل پایانی آزاد سازی مجدد دامنه شده و بزودی مجدد برای ثبت آماده می‌شود.
– pending Transfer
این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که یک شخص که دارای اجازه و دسترسی است اقدام به انتقال دامنه از یک شرکت ثبت کننده به شرکت دیگری نماید. این عملیات انتقال از طریق یک کد خاص که Authorization code یا EPP Code نامیده می‌شود انجام می‌گردد. این کد انتقال در پنل‌های دامنه به مالک دامنه ارایه می‌گردد.
کدهای وضعیت مشتری در هویز دامنه
این کدهای وضعیت توسط شرکت‌های ثبت کننده دامنه همانند Hexonet ،DirectI و غیره بر روی دامنه تنظیم می‌شوند. این وضعیت مربوط به حالت‌هایی می‌شود که به خود مشتری مربوط است و ارتباطی با سرور و مرجع ثبت کننده اصلی دامنه ندارد.
— client Hold
این وضعیت به این معنی است که دامنه فعال نبوده و علی رغم ثبت بودن به نام مالک قابل بهره برداری نیست. این کد معمولا به همراه دیگر کدهای وضعیت استفاده می‌شود زیرا به علت مشخصی وضعیت دامنه به حالت معلق در آمده است.
— client Renew Prohibited
مشتری اجازه تمدید دامنه را ندارد.
— client Transfer Prohibited
مشتری اجازه انتقال دامنه را ندارد.
— client Update Prohibited
مشتری اجازه اعمال تغییری در دامنه را ندارد.
جستجوی هویز thin و thick
جستجو هویز بنا به نوع نتیجه‌ای که باز می‌گرداند به دو نوع thin و thick تقسیم می‌شود.
+ جستجو Thin
این نوع جستجو اطلاعات را کوئری می‌کند که از سرور whois شرکت ثبت کننده دامنه ذخیره شده است. برخی از دامنه‌های عمومی همانند .com ، .net و غیره از این نوع جستجو استفاده می‌کنند. جستجو Thin نوع جستجویی است که شما می‌توانید اطلاعات در مورد ثبت دامنه دریافت نمایید.
+ جستجو Thick
این نوع جستجو اطلاعاتی را کوئری می‌کند که در سرور ثبت کننده اصلی دامنه ذخیره شده است. هر زمان که دامنه‌ای ثبت می‌شود یا مالک آن اقدام به ویرایش اطلاعات whois دامنه می‌نماید، اطلاعات جدید توسط شرکت ثبت کننده اصلی دامنه بر روی سرورهای ثبت کننده گذاشته می شود. اگر دامنه‌ها اطلاعات Thick داشته که تمام اطلاعات مربوط به ثبت کننده دامنه را در بر دارد.
بخش های مختلف Whois دامنه IR
Whois دامنه با پسوند IR به ترتیب شامل موارد زیر هستند:
Domain:
نام دامنه مورد نظر
ASCII:
مخفف عبارت “American Standard Code for Information Interchange” به معنای “استاندارد کد گذاری آمریکایی برای تبادل اطلاعات” عبارت نام دامنه را با کاراکترهای لاتین نمایش می‌دهد. (اهمیت این بخش برای زمانی است که نام دامنه از عبارات کد گذاری شده تشکیل شده باشد.)
معنی Remarks در مشخصات دامنه های ir
در مشخصات هویز دامنه ir، ریمارکس در دو قسمت، نام کامل و آدرس دارنده دامنه را نمایش می‌دهد.
Holder-c:
شناسه مدیریت دامنه (برای حفظ حقوق مالکیت، بهتر است این شناسه را با شناسه مالکیت دامنه یکسان باشد.)
admin-c:
شناسه رابط اداری در Whois دامنه. در اطلاعات whois دامنه فارسی ، در بخش admin-c شناسه معرفی شده در این قسمت، دسترسی برای امور اداری دامنه مانند انتقال مالکیت و… را از پنل ایرنیک خواهد داشت.
معنی Tech-c در هویز دامنه:
شناسه مسئول فنی دامنه. شناسه قابل مشاهده در این بخش، امکان دسترسی به تنظیمات فنی مانند ثبت نام سرور و تغییر DNS دارد که در هویز دامین با پسوند ir قابل مشاهده است.
Bill-c:
شناسه رابط مالی دامنه
لازم است بدانید، در زمان تنظیم شناسه‌های مدیریت، رابط های مجاز را به اشکال زیر می‌توانید تعیین کنید:
- همه: تمام افرادی که در وب‌گاه ایرنیک دارای شناسه هستند می‌توانند به عنوان صاحب امتیاز دامنه یا هریک از رابط‌های دامنه تعریف شوند.
- خودم: شما مجاز هستید که فقط شناسه خود را به عنوان صاحب امتیاز دامنه یا هر یک از رابط های دامنه خود قراردهید.
- شناسه‌های آشنا: فقط شناسه‌هایی که آنها را در صفحه مدیریت شناسه‌های آشنا به عنوان شناسه آشنا تعریف می‌کنید اجازه خواهند داشت که به عنوان صاحب امتیاز دامنه یا هر یک از رابط‌های دامنه شما، درج گردند.
- نمایندگان فروش: فقط نمایندگان فروش را می‌توانید بعنوان صاحب امتیاز دامنه یا هر یک از رابط‌های دامنه خود قرار دهید.
معنی Nserver در اطلاعات دامنه های ir
DNSهای متصل شده به دامنه در این سطر از Whois ایرنیک نمایش داده می‌شوند. این اطلاعات از سمت شرکت سرویس‌دهنده میزبانی وب ارائه می‌شوند. با توجه به نوع میزبانی وب و تعریف Glue رکوردهای آن، این مقادیر متفاوت خواهند بود.
Last-Updated:
در هویز دامنه ir در این بخش، تاریخ آخرین بروزرسانی مانند تغییر DNS، تغییر وضعیت دامنه (منقضی یا فعال)، تمدید دامنه و یا تغییر مالکیت دامنه در اینجا درج می‌گردد.
Expire-Date:
تاریخ منقضی شدن را در این سطر خواهید دید.
Source:
که همان منبع اطلاعات یعنی NIC است.
NIC-HDL:
شناسه مالک دامنه در ایرنیک
Person:
در هویز فارسی در این بخش نام و نام خانوادگی مالک دامنه که به ایرنیک ارائه شده‌است. (اگر مالکیت حقوقی باشد، در سطری organization نیز درج می‌شود.)
E-mail:
ایمیل صاحب امتیاز دامنه
Address:
آدرس کامل صاحب امتیاز دامنه
Phone:
شماره تلفن
Source:
مجددا در انتهای این بخش از whois نمایش داده می‌شود.
NIC-HDL:
در اطلاعات دامنه های ir ، این بخش نشان دهنده ی شناسه مسئول اداری دامنه در ایرنیک است (اگر دامنه خود را از طریق یکی از نماینده‌های ایرنیک و نه مستقیما از خود ایرنیک تهیه کرده باشید، شناسه نماینده در این بخش قابل مشاهده است.)
org:
در هویز دامنه فارسی در این قسمت، نام شرکت نماینده NIC که دامنه را از طریق آن ثبت کردید یا مسئول اداری دامنه است.
E-mail:
ایمیل مسئول اداری دامنه
Address، Phone، Fax-No:
اطلاعات تماس مسئول اداری دامنه